ដកស្រង់ពីគេហទំព័រទំព័រព័ត៌មានខ្មែរ
ក្រោយពីចប់ សង្គ្រាមស៊ីវិលមក អ្នកស្រាវជ្រាវ បុរាណវិទ្យា បានខិតខំ ស្វែងរក ប្រាសាទ បុរាណនានា នៅតាមបន្ទាត់ ព្រំដែន ខ្មែរ-ថៃ ពិសេសគឺ នៅតំបន់ ភ្នំដងរែក តែម្តង ។ ប្រាសាទតូច ជាប្រាសាទ មួយដែល អ្នកស្រាវជ្រាវ បានរកឃើញ នាពេល កន្លងមក ហើយមាន ស្ថានភាព ទ្រុឌទ្រោម យ៉ាងខ្លាំង ដែលទាមទារ ឱ្យមាន ការថែរក្សា និង អភិរក្ស ជាបន្ទាន់ ។
Written by ភ្នំពេញដេលីញូវ
Friday, 10 August 2012
បាសាទតូច មានទីតាំង ស្ថិតនៅខាង ជើងទីប្រជុំជន នៃទីរួមស្រុក
ត្រពាំងប្រាសាទ ខេត្ត ឧត្តរមានជ័យ ដែលនៅ ទីនោះ មានវត្តថ្មីមួយ បានរៀបចំ
កសាងឡើង នៅខាងលិច ប្រាសាទ ។ នៅជ្រុងខាង ជើង ប្រាសាទតូច មានប្រាសាទ មួយទៀត
ដែល មានឈ្មោះ ប្រាសាទ ធំ ។
ប្រាសាទទាំងពីរ សុទ្ធតែមាន តដាកនៅ ចំពីមុខ គឺនៅចំទិស ខាងកើត នៃប្រាសាទ ។ តដាកស្ថិតនៅ មុខប្រាសាទ តូចមាន ទំហំធំ ជាងតដាក នៅខាងកើត ប្រាសាទធំ ។ ប្រាសាទតូចជា ប្រាសាទ មានតួបី ដែលតួទាំងបី សង់លើខឿន តែមួយ ហោត្រៃ មាន កស្សិណទឹក ព័ទ្ធ ជុំវិញកំពែងថ្ម បាយក្រៀម និង មានគោបុរៈនៅគ្រប់ទិស ទាំងបួន ទិសខាងកើត ខាងលិច ខាងជើង និង នៅទិស ខាងត្បូង ។ ប្រាសាទតូច មានឈ្មោះ មួយទៀត គឺ ប្រាសាទ ខាងត្បូង ។
លោក ផុន កសិកា ប្រធានផ្នែក បុរាណវិទ្យា នៃវិទ្យាស្ថាន វប្បធម៌ និង វិចិត្រសិល្បៈ រាជបណ្ឌិត្យសភា កម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា ប្រាសាទតូច មានគូទឹក ព័ទ្ធស្ទើរ តែជុំវិញ នៅសល់តែ ច្រកចូល ប្រាសាទ នៅទិសខាង កើតប៉ុណ្ណោះ ។ គូទឹកនេះ មាន ជម្រៅ ជ្រៅ និង រាក់ទៅ តាមកន្លែង នៅជ្រុង ខាងជើងឆៀង ខាងកើត នៅមានទឹក ដក់ ។ នៅពេល បច្ចុប្បន្នមាន គោក្របី អ្នកភូមិ មកផឹកទឹក និង ដេកត្រាំទឹក នៅក្នុង គូទឹកនេះ ។ គូទឹកនេះ មានទទឹង ពីជើងទៅត្បូង ប្រវែង ១០៥ ម៉ែត្រ និង បណ្តោយ ពីកើត ទៅលិច ប្រវែង ១០៨ ម៉ែត្រ ។ នៅ ជុំវិញប្រាសាទ មានកំពែង ព័ទ្ធជុំវិញ ដែល មានទទឹង ពីជើងទៅត្បូង ប្រវែង ៣៧ ម៉ែត្រ និង បណ្តោយពីកើត ទៅលិច ប្រវែង ៤០ ម៉ែត្រ ។ នៅគ្រប់ជ្រុង នៃកំពែងមាន ខ្លោងទ្វារ ចូលប្រាសាទ ។ ប្រាសាទតូច មានគោ បុរៈ ឬ ខ្លោងទ្វារ ចូលបួន នៅគ្រប់ទិស ។ ខ្លោងទ្វារ ប្រាសាទ ធ្វើពីឥដ្ឋ និង ស៊ុមទ្វារ ធ្វើពីថ្មភក់ ។ គោបុរៈ ខាងលិច និង ខាងកើត សង់ចំ ពាក់កណ្តាល កំពែង ចំណែកគោបុរៈ ខាងជើង និង ត្បូងសង់មិន ចំពាក់កណ្តាល នៃកំពែងទេ ។ តួប្រាសាទ ទាំងបី សង់ លើខឿន រួមតែមួយ ដែលមាន ប្រវែងប្រហាក់ ប្រហែល គឺពី ជើង ទៅត្បូង ប្រវែង ២៦ ម៉ែត្រ និង ពីកើតទៅ លិចប្រវែង ២០ ម៉ែត្រ ។ ខឿន ប្រាសាទសង់ ពីថ្មបាយក្រៀម ព័ទ្ធជុំវិញ ។ ខឿនប្រាសាទនេះ លយចេញ នៅចំពី មុខតួប្រាសាទ កណ្តាល ។ នៅកន្លែង លយនេះ មានជណ្តើរ ឡើងឆ្ពោះ ទៅកាន់តួ កណ្តាល និង តួប្រាសាទ ពីរ ទៀត ។ ដោយសារ ការបាក់បែក ខ្លាំងនៅខឿននេះ គេពិបាក សន្និដ្ឋានថា តើមានជណ្តើរ នៅចំពីមុខតួ ប្រាសាទពីរទៀត ឬក៏ គ្មាន ។ គេអាចដឹង បានដរាបណា យើងធ្វើ កំណាយ នៅខាងកើត នៃខឿននេះ ។
* ប្រាង្គកណ្តាល
ប្រាង្គកណ្តាល ជាប្រាង្គសំខាន់ ជាងគេបំផុត ហើយជាទូទៅ មានទំហំធំជាង និង ខ្ពស់ជាងប្រាង្គ ដទៃទៀត ។ ប្រាង្គកណ្តាល នៃប្រាសាទតូច មាន កម្ពស់ ៦,៣ ម៉ែត្រ និង កម្រាស់ជញ្ជាំង ១,៣ ម៉ែត្រ ប្រាង្គនេះ ទទួលរងការ បំផ្លាញច្រើន ។ ដំបូលប្រា សាទ ដែល ជាទូទៅ ធ្វើពីថ្មភក់ មានរាងដូច ផ្កាឈូក ក្រពុំបាន ជ្រុះបាត់ រីឯសំណល់ ដំបូល ប្រាសាទនេះ ប្រហែលជាក្នុង បរិវេណវត្ត បច្ចុប្បន្ន ។ ប្រាង្គនេះ សង់ពីឥដ្ឋ សម្រាប់តួប្រាសាទ ទាំងមូល លើកលែង គ្រឿងលម្អ ដូចជា ផ្តែរ មេទ្វារ សសរផ្អោប កាំជណ្តើរ និង ទ្រនាប់ជណ្តើរ ធ្វើពីថ្មភក់ ។ ការប្រើថ្មភក់ សម្រាប់ គ្រឿងលម្អ ប្រាសាទបែបនេះ ជាលក្ខណៈទូទៅសម្រាប់ សំណង់ប្រាសាទ ក្នុងប្រទេស កម្ពុជា និង ប្រាសាទផ្សេងៗ ក្នុងតំបន់ អាស៊ីអាគ្នេយ៍ នេះ ។ មានការប្រើថ្ម ភក់នៅ ទ្វារបញ្ឆោតនៅ ជ្រុងខាងលិច ។
* ប្រាង្គខាងត្បូង
ប្រាង្គខាងត្បូង មានកម្ពស់ ២,៥ ម៉ែត្រ និង មានកម្រាស់ ជញ្ជាំង ១,៣ ម៉ែត្រ ។ ប្រាង្គនេះ ក៏ទទួលរង ការបំផ្លាញ ខ្លាំងដែរ គឺមានសភាព ទ្រុឌទ្រោម ខ្លាំងជាង ប្រាង្គកណ្តាល ។ រចនាសម្ព័ន្ធ ខាងលើគឺ ដំបូលប្រាសាទ បានជ្រុះបាត់ ។ ប្រាង្គនេះ សង់ពីឥដ្ឋ លើកលែង គ្រឿងលម្អ ដូចជា ផ្តែរ មេទ្វារ សសរផ្អោប កាំជណ្តើរ និង ទ្រនាប់ជណ្តើរ ធ្វើពីថ្មភក់ ។ ចំពោះប្រាង្គ ខាងត្បូងវិញ គ្រឿងលម្អធ្វើ ពីថ្មភក់ តែឥឡូវ មាននៅសេស សល់តែសសរ ផ្អោបមួយ និង បំណែកសសរពេជ្រ មួយប៉ុណ្ណោះ ។ សម្រាប់ទ្វារ បញ្ឆោតវិញ គេធ្វើដូចគ្នា នឹងទ្វារបញ្ឆោត នៃប្រាង្គ កណ្តាលដែរ តែមិន មានប្រើថ្មភក់ ជាមួយទេ ។ បើនិយាយពីការ ខូចខាតវិញ ប្រាង្គនេះទទួល រងការ បំផ្លាញខ្លាំង ។ ផ្តែរ ស៊ុមទ្វារ សសរពេជ្រ បានជ្រុះបាត់ ពីប្រាសាទ រីឯជញ្ជាំង ខាងកើត បាត់ទាំង ស្រុង ។ នៅ គ្រប់ជញ្ជាំង ផ្នែកខាងលើ បាក់ បែកទាំងស្រុង ។ ប្រាង្គនេះ រកកល់នឹង រលំទៅហើយ ដោយទិស ខាងត្បូងប្រាង្គ នេះកំពុង ទ្រេតខ្លាំង ទៅទិស ខាងត្បូង ។ ជញ្ជាំងខាង ត្បូងបានរហែក ញ្ញែកដាច់ចេញពី ជញ្ជាំងខាងលិច ទាំងស្រុង ។
* ប្រាង្គខាងជើង
ប្រាង្គទីបីគឺ ប្រាង្គខាងជើងនៃ ជញ្ជាំងខាងជើង មានកម្ពស់ ៦ ម៉ែត្រ ចំណែកជញ្ជាំង ខាងត្បូង មានកម្ពស់ ៤,៨ ម៉ែត្រ និង កម្រាស់ជញ្ជាំង ១,៣ ម៉ែត្រ ប្រាង្គនេះ ទទួលរងការ បំផ្លាញខ្លាំង ជាងគេ ក្នុងចំណោម ប្រាង្គទាំងបី នៃប្រាសាទ ត្រពាំង ប្រាសាទ តូច ។ រចនាសម្ព័ន្ធ ខាង លើ គឺដំបូលប្រាសាទ បានជ្រុះបាត់ ស្ទើរតែ ទាំងអស់ទៅ ហើយដែរ តួប្រាសាទ ទាំងមូល នៅសេសសល់ តិចតួចបំផុត ។ ប្រាង្គនេះ ក៏ដូចជា ប្រាង្គដ៏ទៀតដែរ គឺសង់ពីឥដ្ឋ លើកលែង គ្រឿងលម្អ ដូចជា ផ្តែរ មេទ្វារ សសរ ផ្អោប កាំជណ្តើរ និង ទ្រនាប់ជណ្តើរ ធ្វើពី ថ្មភក់ ។ ប្រាង្គខាងជើង គ្រឿងលម្អធ្វើពី ថ្មភក់ មាននៅ សេសសល់ តែមេទ្វារមួយ ប៉ុណ្ណោះ ចំណែកគ្រឿងលម្អ ផ្សេងៗមិន មាន សេសសល់ ឡើយ ។
ប្រាង្គខាងជើងនេះ ទទួលរងការបំផ្លាញ ខ្លាំងបំផុត ផ្តែរ ស៊ុមទ្វារ សសរពេជ្រ បានជ្រុះបាត់ ពីប្រាសាទ រីឯជញ្ជាំង ខាងកើត បាត់ទាំងស្រុង ដូចប្រាង្គ ខាងត្បូងដែរ ។ នៅគ្រប់ជញ្ជាំង ផ្នែកខាងលើ បាក់បែក ទាំងស្រុង ។ ប្រាង្គខាងជើង មានលក្ខណៈ បំផ្លាញ ដូចគ្នា នឹង ប្រាង្គ ខាងត្បូងដែរ ។ ប្រាង្គខាងជើង ទ្រេតទៅទិស ខាងជើង គឺ ទ្រេតទៅរកខឿន ដែលទទួលរង ការបាក់បែក ។ ចំណែកជញ្ជាំង ខាងជើងទ្រេត ខ្លាំងជាងគេ និង ទទួលរងការ បំផ្លាញខ្លាំង ជាងគេដែរ ។
ប្រាសាទតូច ត្រូវបានបុព្វរចនា ទៅដោយ ហោជាង ផ្តែរ សសរផ្អោប សសរ ស្តម្ភ ប៉ុន្តែគ្រឿងលម្អ ទាំងនោះ ត្រូវបាក់ធ្លាក់ ទ្រុឌទ្រោម យ៉ាងខ្លាំងចុះពី តួប្រាសាទ ។ គេសង្កេតឃើញ មានបំណែក ហោជាង ពីរបំណែក ស្ថិតក្នុង បរិវេណ ប្រាសាទ ។ តាម រយៈ បំណែកហោ ជាងទាំងពីរ ហោជាងនោះ ប្រហែលមាន ទំហំធំ ហើយ បំណែកទាំងពីរ ជាបំណែកខ្លះ នៃហោជាង ឃើញមាន រចនាលម្អ បែបរចនាបថ សម័យអង្គរ និង មានលម្អ សត្វស្លាបមួយ ។
តាមការស្រាវជ្រាវ របស់ រាជបណ្ឌិត្យសភា កម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា ប្រាសាទ ខាងត្បូងនេះ ប្រហែលជា ស្ថាបនានៅ សតវត្សរ៍ទី ១០ ក្នុងរចនាបថ កោះកេរ ឬ រចនាបថប្រែរូប ។ សព្វថ្ងៃ ប្រាសាទតូច ឬ ប្រាសាទខាងត្បូង មានសភាពបាក់ បែកយ៉ាងខ្លាំង ដែល ទាមទារឱ្យ មានការ ថែរក្សា និង អភិរក្ស ជាបន្ទាន់ ៕
ក្រោយពីចប់ សង្គ្រាមស៊ីវិលមក អ្នកស្រាវជ្រាវ បុរាណវិទ្យា បានខិតខំ ស្វែងរក ប្រាសាទ បុរាណនានា នៅតាមបន្ទាត់ ព្រំដែន ខ្មែរ-ថៃ ពិសេសគឺ នៅតំបន់ ភ្នំដងរែក តែម្តង ។ ប្រាសាទតូច ជាប្រាសាទ មួយដែល អ្នកស្រាវជ្រាវ បានរកឃើញ នាពេល កន្លងមក ហើយមាន ស្ថានភាព ទ្រុឌទ្រោម យ៉ាងខ្លាំង ដែលទាមទារ ឱ្យមាន ការថែរក្សា និង អភិរក្ស ជាបន្ទាន់ ។
Written by ភ្នំពេញដេលីញូវ
Friday, 10 August 2012
ប្រាសាទទាំងពីរ សុទ្ធតែមាន តដាកនៅ ចំពីមុខ គឺនៅចំទិស ខាងកើត នៃប្រាសាទ ។ តដាកស្ថិតនៅ មុខប្រាសាទ តូចមាន ទំហំធំ ជាងតដាក នៅខាងកើត ប្រាសាទធំ ។ ប្រាសាទតូចជា ប្រាសាទ មានតួបី ដែលតួទាំងបី សង់លើខឿន តែមួយ ហោត្រៃ មាន កស្សិណទឹក ព័ទ្ធ ជុំវិញកំពែងថ្ម បាយក្រៀម និង មានគោបុរៈនៅគ្រប់ទិស ទាំងបួន ទិសខាងកើត ខាងលិច ខាងជើង និង នៅទិស ខាងត្បូង ។ ប្រាសាទតូច មានឈ្មោះ មួយទៀត គឺ ប្រាសាទ ខាងត្បូង ។
លោក ផុន កសិកា ប្រធានផ្នែក បុរាណវិទ្យា នៃវិទ្យាស្ថាន វប្បធម៌ និង វិចិត្រសិល្បៈ រាជបណ្ឌិត្យសភា កម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា ប្រាសាទតូច មានគូទឹក ព័ទ្ធស្ទើរ តែជុំវិញ នៅសល់តែ ច្រកចូល ប្រាសាទ នៅទិសខាង កើតប៉ុណ្ណោះ ។ គូទឹកនេះ មាន ជម្រៅ ជ្រៅ និង រាក់ទៅ តាមកន្លែង នៅជ្រុង ខាងជើងឆៀង ខាងកើត នៅមានទឹក ដក់ ។ នៅពេល បច្ចុប្បន្នមាន គោក្របី អ្នកភូមិ មកផឹកទឹក និង ដេកត្រាំទឹក នៅក្នុង គូទឹកនេះ ។ គូទឹកនេះ មានទទឹង ពីជើងទៅត្បូង ប្រវែង ១០៥ ម៉ែត្រ និង បណ្តោយ ពីកើត ទៅលិច ប្រវែង ១០៨ ម៉ែត្រ ។ នៅ ជុំវិញប្រាសាទ មានកំពែង ព័ទ្ធជុំវិញ ដែល មានទទឹង ពីជើងទៅត្បូង ប្រវែង ៣៧ ម៉ែត្រ និង បណ្តោយពីកើត ទៅលិច ប្រវែង ៤០ ម៉ែត្រ ។ នៅគ្រប់ជ្រុង នៃកំពែងមាន ខ្លោងទ្វារ ចូលប្រាសាទ ។ ប្រាសាទតូច មានគោ បុរៈ ឬ ខ្លោងទ្វារ ចូលបួន នៅគ្រប់ទិស ។ ខ្លោងទ្វារ ប្រាសាទ ធ្វើពីឥដ្ឋ និង ស៊ុមទ្វារ ធ្វើពីថ្មភក់ ។ គោបុរៈ ខាងលិច និង ខាងកើត សង់ចំ ពាក់កណ្តាល កំពែង ចំណែកគោបុរៈ ខាងជើង និង ត្បូងសង់មិន ចំពាក់កណ្តាល នៃកំពែងទេ ។ តួប្រាសាទ ទាំងបី សង់ លើខឿន រួមតែមួយ ដែលមាន ប្រវែងប្រហាក់ ប្រហែល គឺពី ជើង ទៅត្បូង ប្រវែង ២៦ ម៉ែត្រ និង ពីកើតទៅ លិចប្រវែង ២០ ម៉ែត្រ ។ ខឿន ប្រាសាទសង់ ពីថ្មបាយក្រៀម ព័ទ្ធជុំវិញ ។ ខឿនប្រាសាទនេះ លយចេញ នៅចំពី មុខតួប្រាសាទ កណ្តាល ។ នៅកន្លែង លយនេះ មានជណ្តើរ ឡើងឆ្ពោះ ទៅកាន់តួ កណ្តាល និង តួប្រាសាទ ពីរ ទៀត ។ ដោយសារ ការបាក់បែក ខ្លាំងនៅខឿននេះ គេពិបាក សន្និដ្ឋានថា តើមានជណ្តើរ នៅចំពីមុខតួ ប្រាសាទពីរទៀត ឬក៏ គ្មាន ។ គេអាចដឹង បានដរាបណា យើងធ្វើ កំណាយ នៅខាងកើត នៃខឿននេះ ។
ប្រាង្គកណ្តាល ជាប្រាង្គសំខាន់ ជាងគេបំផុត ហើយជាទូទៅ មានទំហំធំជាង និង ខ្ពស់ជាងប្រាង្គ ដទៃទៀត ។ ប្រាង្គកណ្តាល នៃប្រាសាទតូច មាន កម្ពស់ ៦,៣ ម៉ែត្រ និង កម្រាស់ជញ្ជាំង ១,៣ ម៉ែត្រ ប្រាង្គនេះ ទទួលរងការ បំផ្លាញច្រើន ។ ដំបូលប្រា សាទ ដែល ជាទូទៅ ធ្វើពីថ្មភក់ មានរាងដូច ផ្កាឈូក ក្រពុំបាន ជ្រុះបាត់ រីឯសំណល់ ដំបូល ប្រាសាទនេះ ប្រហែលជាក្នុង បរិវេណវត្ត បច្ចុប្បន្ន ។ ប្រាង្គនេះ សង់ពីឥដ្ឋ សម្រាប់តួប្រាសាទ ទាំងមូល លើកលែង គ្រឿងលម្អ ដូចជា ផ្តែរ មេទ្វារ សសរផ្អោប កាំជណ្តើរ និង ទ្រនាប់ជណ្តើរ ធ្វើពីថ្មភក់ ។ ការប្រើថ្មភក់ សម្រាប់ គ្រឿងលម្អ ប្រាសាទបែបនេះ ជាលក្ខណៈទូទៅសម្រាប់ សំណង់ប្រាសាទ ក្នុងប្រទេស កម្ពុជា និង ប្រាសាទផ្សេងៗ ក្នុងតំបន់ អាស៊ីអាគ្នេយ៍ នេះ ។ មានការប្រើថ្ម ភក់នៅ ទ្វារបញ្ឆោតនៅ ជ្រុងខាងលិច ។
* ប្រាង្គខាងត្បូង
ប្រាង្គខាងត្បូង មានកម្ពស់ ២,៥ ម៉ែត្រ និង មានកម្រាស់ ជញ្ជាំង ១,៣ ម៉ែត្រ ។ ប្រាង្គនេះ ក៏ទទួលរង ការបំផ្លាញ ខ្លាំងដែរ គឺមានសភាព ទ្រុឌទ្រោម ខ្លាំងជាង ប្រាង្គកណ្តាល ។ រចនាសម្ព័ន្ធ ខាងលើគឺ ដំបូលប្រាសាទ បានជ្រុះបាត់ ។ ប្រាង្គនេះ សង់ពីឥដ្ឋ លើកលែង គ្រឿងលម្អ ដូចជា ផ្តែរ មេទ្វារ សសរផ្អោប កាំជណ្តើរ និង ទ្រនាប់ជណ្តើរ ធ្វើពីថ្មភក់ ។ ចំពោះប្រាង្គ ខាងត្បូងវិញ គ្រឿងលម្អធ្វើ ពីថ្មភក់ តែឥឡូវ មាននៅសេស សល់តែសសរ ផ្អោបមួយ និង បំណែកសសរពេជ្រ មួយប៉ុណ្ណោះ ។ សម្រាប់ទ្វារ បញ្ឆោតវិញ គេធ្វើដូចគ្នា នឹងទ្វារបញ្ឆោត នៃប្រាង្គ កណ្តាលដែរ តែមិន មានប្រើថ្មភក់ ជាមួយទេ ។ បើនិយាយពីការ ខូចខាតវិញ ប្រាង្គនេះទទួល រងការ បំផ្លាញខ្លាំង ។ ផ្តែរ ស៊ុមទ្វារ សសរពេជ្រ បានជ្រុះបាត់ ពីប្រាសាទ រីឯជញ្ជាំង ខាងកើត បាត់ទាំង ស្រុង ។ នៅ គ្រប់ជញ្ជាំង ផ្នែកខាងលើ បាក់ បែកទាំងស្រុង ។ ប្រាង្គនេះ រកកល់នឹង រលំទៅហើយ ដោយទិស ខាងត្បូងប្រាង្គ នេះកំពុង ទ្រេតខ្លាំង ទៅទិស ខាងត្បូង ។ ជញ្ជាំងខាង ត្បូងបានរហែក ញ្ញែកដាច់ចេញពី ជញ្ជាំងខាងលិច ទាំងស្រុង ។
* ប្រាង្គខាងជើង
ប្រាង្គទីបីគឺ ប្រាង្គខាងជើងនៃ ជញ្ជាំងខាងជើង មានកម្ពស់ ៦ ម៉ែត្រ ចំណែកជញ្ជាំង ខាងត្បូង មានកម្ពស់ ៤,៨ ម៉ែត្រ និង កម្រាស់ជញ្ជាំង ១,៣ ម៉ែត្រ ប្រាង្គនេះ ទទួលរងការ បំផ្លាញខ្លាំង ជាងគេ ក្នុងចំណោម ប្រាង្គទាំងបី នៃប្រាសាទ ត្រពាំង ប្រាសាទ តូច ។ រចនាសម្ព័ន្ធ ខាង លើ គឺដំបូលប្រាសាទ បានជ្រុះបាត់ ស្ទើរតែ ទាំងអស់ទៅ ហើយដែរ តួប្រាសាទ ទាំងមូល នៅសេសសល់ តិចតួចបំផុត ។ ប្រាង្គនេះ ក៏ដូចជា ប្រាង្គដ៏ទៀតដែរ គឺសង់ពីឥដ្ឋ លើកលែង គ្រឿងលម្អ ដូចជា ផ្តែរ មេទ្វារ សសរ ផ្អោប កាំជណ្តើរ និង ទ្រនាប់ជណ្តើរ ធ្វើពី ថ្មភក់ ។ ប្រាង្គខាងជើង គ្រឿងលម្អធ្វើពី ថ្មភក់ មាននៅ សេសសល់ តែមេទ្វារមួយ ប៉ុណ្ណោះ ចំណែកគ្រឿងលម្អ ផ្សេងៗមិន មាន សេសសល់ ឡើយ ។
ប្រាង្គខាងជើងនេះ ទទួលរងការបំផ្លាញ ខ្លាំងបំផុត ផ្តែរ ស៊ុមទ្វារ សសរពេជ្រ បានជ្រុះបាត់ ពីប្រាសាទ រីឯជញ្ជាំង ខាងកើត បាត់ទាំងស្រុង ដូចប្រាង្គ ខាងត្បូងដែរ ។ នៅគ្រប់ជញ្ជាំង ផ្នែកខាងលើ បាក់បែក ទាំងស្រុង ។ ប្រាង្គខាងជើង មានលក្ខណៈ បំផ្លាញ ដូចគ្នា នឹង ប្រាង្គ ខាងត្បូងដែរ ។ ប្រាង្គខាងជើង ទ្រេតទៅទិស ខាងជើង គឺ ទ្រេតទៅរកខឿន ដែលទទួលរង ការបាក់បែក ។ ចំណែកជញ្ជាំង ខាងជើងទ្រេត ខ្លាំងជាងគេ និង ទទួលរងការ បំផ្លាញខ្លាំង ជាងគេដែរ ។
ប្រាសាទតូច ត្រូវបានបុព្វរចនា ទៅដោយ ហោជាង ផ្តែរ សសរផ្អោប សសរ ស្តម្ភ ប៉ុន្តែគ្រឿងលម្អ ទាំងនោះ ត្រូវបាក់ធ្លាក់ ទ្រុឌទ្រោម យ៉ាងខ្លាំងចុះពី តួប្រាសាទ ។ គេសង្កេតឃើញ មានបំណែក ហោជាង ពីរបំណែក ស្ថិតក្នុង បរិវេណ ប្រាសាទ ។ តាម រយៈ បំណែកហោ ជាងទាំងពីរ ហោជាងនោះ ប្រហែលមាន ទំហំធំ ហើយ បំណែកទាំងពីរ ជាបំណែកខ្លះ នៃហោជាង ឃើញមាន រចនាលម្អ បែបរចនាបថ សម័យអង្គរ និង មានលម្អ សត្វស្លាបមួយ ។
តាមការស្រាវជ្រាវ របស់ រាជបណ្ឌិត្យសភា កម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា ប្រាសាទ ខាងត្បូងនេះ ប្រហែលជា ស្ថាបនានៅ សតវត្សរ៍ទី ១០ ក្នុងរចនាបថ កោះកេរ ឬ រចនាបថប្រែរូប ។ សព្វថ្ងៃ ប្រាសាទតូច ឬ ប្រាសាទខាងត្បូង មានសភាពបាក់ បែកយ៉ាងខ្លាំង ដែល ទាមទារឱ្យ មានការ ថែរក្សា និង អភិរក្ស ជាបន្ទាន់ ៕