ស្ពានអូសជីកមានទីតាំងស្ថិតនៅឃុំជើងទៀន
ស្រុកចុងកាល់ដែលមានទីតាំងជាប់និងមានព្រំប្រទល់ជាប់ខេត្តសៀមរាប
ស្ពាននេះជាស្ពានចាស់បុរាណមួយដែលធ្វើពីថ្ម
ភ្ហក់ លាយថ្មបាយក្រៀម ប្រវែង១៥១ម៉ែត្រ ទទឹង ១៧ម៉ែត្រ
កម្ពស់៩ម៉ែត្រ
និងរន្ធបង្ហូរទឹកចំនួន៣៥
កសាងឡើងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ័ន្នទី៧
ក្នុងចន្លោះសតវត្សទី១២
និង ទី១៣ នៃគ.ស
ហើយមានប្រវែងវែងជាងគេ
ក្នុងចំណោមស្ពានបុរាណនៃប្រទេសកម្ពុជា
និងក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
ស្ពាននេះគ្រប់ដណ្ដប់ទៅដោយព្រៃឫស្សីនិងព្រៃឈើធំតូចដុះក្បែរមាត់ផ្លូវដែលមានម្លប់ត្រឈឹងត្រឆៃ
ធ្វើអោយស្ពានមានភាពស្ងប់ស្ងាត់
នៅពេលរដូវប្រាំងស្លឹកឈើរុះរោយធ្លាក់ទៅលើដងផ្លូវហើយមានស្លឹកថ្មីលាស់ដ៏ខៀវស្រងាត់
នៅពេលជិតដល់រដូវចូលឆ្នាំមានសត្វរ៉ៃយំកំដរម្ចាស់ស្ពាន
ដែលធ្វើអោយមានសភាពភ័យខ្លាចនៅពេលដើរម្នាក់ឯង
ហើយនៅក្នុងប្រឡោះនៃស្ពានសម្រាប់ទឹកហូរមានភាពស្ងាត់ជ្រងំមើលមិនឃើញអ្វីសោះ
ប៉ុន្តែនៅពេលរដូវវស្សាទឹកឡើងពេញរន្ធស្ពានកំប៉ោកផុសឡើងរីកផ្កាពណ៌ខៀវស្រងាត់
នៅពេលរដូវភ្ជុំបិណ្ឌប្រជាជនប្រុសស្រីធ្វើដំណើរទៅទស្សនាទេសភាពមាត់ស្ពានហើយបន្តទៅលេងស្ទឹងអូសជីកមួយក្រុមគ្រួសារនិងបងប្អូន
គូសង្សារយ៉ាងកោះករ។
នៅខាងត្បូងនៃស្ពានមានដើមឈើខ្ពស់ស្រោងៗបែកមែកសាខា
នៅក្រោមដើមមានខ្ទមខ្មោចដែលគ្មានញាតិមិត្តយកទៅធ្វើបុណ្យឡើយដែរពួកអ្នកស្រុកហៅថា
ខ្មោចតៃហោង
ហើយនៅខាងជើងស្ពានក៏មានដើមពោធិ៍
ដែលសំបូរទៅដោយព្រាយបិសាចដែលក្បែរនោះមានអូរមួយប្រជាជនតែងតែហៅអូរជីកៗ
ដែលមានប្រវែងប្រមាណជា2គីឡូម៉ែត្រនៅក្បែរដើមពោធិ៍មានសាលាឆទានមួយសម្រាប់អោយអ្នកដំណើរសម្រាក។
កាលពីសម័យសង្គ្រាម
កន្លែងនេះជាបន្ទាយទាហានមួយកងតូចសម្រាប់យាមនិងជាកុងត្រូលកាក់យកលុយពីឡានដឹកទំនិញនានា
ហើយជាកន្លែងការពារបន្ទាយធំដែលមានទីតាំងជាប់និងស្ទឹង
លើសពីនេះទៅទៀតស្ទឹងមានជម្រៅជ្រៅ
ហើយនៅពេលទឹកស្រកប្រជាជននាំគ្នានេសាទត្រីយកមកធ្វើម្ហូបផ្សេងៗដូចជា៖
យកទៅលក់ ធ្វើប្រហុក
ត្រីជូរ ត្រីងៀត
ដើម្បីទុកញ៉ាំនៅរដូវប្រាំង
ជាពិសេសស្ទឹងមានភាពស្រស់ស្អាតនៅរដូវក្ដៅគឺមានឆ្នេរខ្សាច់ពណ៌លឿងចម្រុះគ្នាជាមួយកូនឈើតូចធំមានម្លប់ល្អគ្រប់ដណ្ដប់ខ្សាច់។
នៅពេលនោះប្រជាជនអាចយកខ្សាច់ទៅធ្វើអ្វីៗផ្សេងទៀតបាន
ប៉ុន្តែស្ពាននេះជាកន្លែងសម្លាប់មនុស្សផងដែរ។
មានរឿងច្រើនដែលកើតឡើងនៅស្ពានបុរាណនេះ
ដូចជាមានអ្នកស្លាប់ដោយគ្មានស្លាកស្នាមធ្វើអោយមនុស្សឆ្កួតនិងរោយសក់។
មានលោកអ៊ំម្នាក់ភេទប្រុសរស់នៅភូមិត្រំ
ខេត្តសៀមរាបគាត់បានពោលប្រាប់អ្នកស្រុក
នៅពេលគាត់ជាពីជម្ងឺ
នៅប្រមាណជាម៉ោង៤រសៀល
គាត់មានគម្រោងមួយថាទៅយកស្រូវពូជនៅភូមិព្រៃនគរ
គាត់ត្រលប់មកវិញនៅម៉ោង៦ល្ងាច។
នៅពេលគាត់មកដល់ស្ពានបានឃើញសត្វពស់មួយយ៉ាងធំនៅកាត់ទទឹងផ្លូវ
គាត់ភាំងស្មារតីធ្វើអោយម៉ូតូរបស់គាត់ដួលអែបនិងមាត់ស្ពាន
គាត់ក្រោកឡើងឆោឡោទៅក្រោយវិញរហូតដល់ស្ពានដែកមួយក៏ស្រាប់ឃើញមានម៉ូតូពីមកដល់
គាត់និយាយរាយរាប់ប្រាប់ពីដំណើររឿងអោយពួកគេទៅជួយមើល
នៅពេលពួកគេទៅដល់មិនឃើញមានអ្វីទាល់តែសោះគឺឃើញតែម៉ូតូតែប៉ុណ្ណោះ
ស្រូវមួយបាវដួលដេកនៅក្បែរផ្លូវ
នៅពេលគាត់ទៅដល់ផ្ទះយម់នោះគាត់ចាប់ផ្ដើមឈឺស្រែកដូចមនុស្សឆ្កួតហើយសក់របស់គាត់ចាប់ផ្ដើមជ្រុះ
ស្ទើរតែអស់ពីក្បាល
អ្នកស្រុកបាននាំគ្នាមើលតាមរយៈលេងមេមត់
គ្រូខ្មែរចាប់ផ្ដើមនិយាយថា(យើងអផ្សុកខ្លាំងណាស់ចង់យកគេទៅនៅជាមួយបានជាគ្នា)អ្នកភូមិនិយាយសុំអង្វរតាព្រមៗគ្នា
តែអ្នកតាមិនយល់ព្រមទាល់តែសោះ
ប្រពន្ធនិងញាតិសន្ដានចាប់ផ្ដើមយំសោកនៅកន្លែងធ្វើពិធី។
នៅពេលនោះអ្នកតាដាក់លក្ខខ័ណ្ឌអោយយកក្បាលជ្រូកទៅសែន
នៅគល់ស្ពានផ្នែកខាងត្បូងជាប់គល់ចំបក់
បើចងឲ្យគេរស់
នៅពេលព្រឹកស្អែកឡើងអ្នកភូមិចាប់ផ្ដើមរៀបចំគ្រឿងសំណែនសម្រាប់សែនប្រុសៗវាយជ្រូក
នៅវេលាម៉ោង៣ពួកគេចាប់ផ្ដើមដង្ហែយកទៅសែន
រយៈពេល2-3ថ្ងៃ
ក្រោយ គាត់ចាប់ផ្ដើមស្រាកស្រាន្ត
រហូតដល់គាត់បានជាសះស្បើយ។
អ្នកភូមិខេត្តឧត្ដរមានជ័យនៅតែមានជំនឿទៅលើខ្មោចអ្នកតា
ហើយស្ពាននេះមានសភាពកាន់តែស្ងាត់
ជាងមុនដោយសារតែគេមានផ្លូវថ្មី
សម្រាប់វាងស្ពានបុរាណនេះ
ដោយមានសភាពស្ងាត់
យ៉ាងដូច្នេះខ្ញុំសូមឲ្យអាជ្ញាធរដែនធ្វើផ្លូវឲ្យបានល្អ
ដើម្បីឲ្យអ្នកដំណើរ
ដែលចង់ឃើញស្ពានបុរាណបានទៅដល់
ដោយងាយស្រួលដូចស្ពានកំពង់ក្តី
ហើយវាក៏អាចធ្វើឲ្យអ្នកមានគំនិតមិនល្អ
មិនចង់គាស់កាយបាននៅពេលដែលមនុស្សឆ្លងកាត់
ប៉ុន្តែបើស្ងប់ស្ងាត់ដូចពេលបច្ចុប្បន្នដ៏ធំជាងគេក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានអាចនឹងមានចូលទៅលួចគាស់កកាយរកវត្ថុបុរាណផ្សេងៗ៕៚
បូ វិណៃ