យើងដឹងហើយថាការសិក្សាគឺមានប្រយោជន៍ណាស់សម្រាប់មនុស្ស
ដែលមានជីវិតរស់នៅលើសាកលលោក
ក៏ដូចជាប្រទេសកម្ពុជាយើងទាំងមូលផងដែរ
ទាស់ការសិក្សានោះប្រកបដោយចំណេះដឹងដែលមានកម្រិតមួយទទួលយកបាន។
ជាការពិតណាស់ការសិក្សាស្វែងរកចំនេះដឹង
គឺមានលក្ខណៈខុសប្លែកពីគ្នា
ជារឿងធម្មតាទេ
ហើយចំនេះដឹងដែលទទួលបានក៏មានលក្ខណៈមិនដូចគ្នាដែរ
ពីព្រោះថាខ្លះគេយកជំនាញគណិត
ខ្លះគេយករូប គីមី ជីវៈ…
មានជំនាញច្រើនផ្សេងទៀតដែលគេជ្រើសរើស។
ចំនែកសាលាបណ្ដុះបណ្ដាលវិញ
ក៏មានលក្ខណៈខុសគ្នាដែរ
ដោយអ្នកខ្លះគេបានរៀនសាលាល្អៗ
ទាំងសាលាល្អ ហើយល្អទាំងគ្រូទៀត
ហើយចំនែកចំនេះដឹងរបស់ពួកគេ
ក៏ដូចជាសមត្ថភាពរបស់ពួកគេមានលក្ខណៈល្អប្រសើរណាស់ដែរ។
ដោយឡែកការសិក្សារបស់ខ្ញុំវិញ
គឺមានលក្ខណៈខុសប្លែកពីគេ
ពីព្រោះយើងដឹងហើយថាការអប់រំនៅស្រុកស្រែ
ឬនៅតាមជនបទវាមិនដូចគ្នាទាំងស្រុងទៅនឹងវិស័យអប់រំនៅទីក្រុងទេ
តែងតែមានចន្លោះខ្វះខាតខ្លះៗទៅលើការសិក្សា
ដោយថាការសិក្សានៅតាមជនបទ
ក៏ដូចជានៅតាមបណ្ដាខេត្តក្រីក្រនានា
គឺមានលក្ខណៈកម្សត់ណាស់
ជាក់ស្ដែងរូបខ្ញុំផ្ទាល់តែម្ដង។
កាលខ្ញុំនៅរៀនបឋមសិក្សា
ខ្ញុំបានរៀននៅសាលាមួយក្នុងភូមិ
ក៏ដូចជានៅតាមទីជនបទមួយចំនួនទៀតផងដែរ
គឺមានការឈឺចាប់ណាស់
អាណិតស្រណោះខ្លួន
ក៏ដូចជាមិត្តភក្តិរួមសាលាទាំងអស់គ្នាដែរ
ពីព្រោះសាលាសាងសង់ដោយឈើ
ជញ្ជាំងធាងដូងហើយដំបូលគឺប្រក់ដើមកក់រួមជាមួយស្លឹកដូង
បាតក្រោមក្រាលដី
ប៉ុន្តែអ្វីដែលកត់សម្គាល់គឺ
ដោយទីធ្លានៅក្នុងសាលាមានដើមឈើធំៗ
លោកគ្រូអ្នកគ្រូ
ក៏ដូចជាសិស្សានុសិស្ស
បានប្រមែប្រមូលកំទេចឈើ
ឬខ្នងក្ដាដែលនៅសេសសល់
យកទៅធ្វើជាតុសម្រាប់អង្គុយលេងពេលសម្រាកពីម៉ោងសិក្សាក្រោមដើមឈើ
ឬម្លប់ដែលមានមែកបែកសាខានោះ។
ចំនែករនាំង
និងដំបូលក៏ធ្លុះធ្លាយផងដែរនោះ
សាលានេះរៀនបានតែពេលព្រឹកត្រជាក់ៗទេ
ពេលថ្ងៃក្ដៅដល់ក៏ផ្អាកការសិក្សា
បើសិនជាមានភ្លៀងវិញគឺរឹតតែពិបាក
ពីព្រោះមួយថ្ងៃពេញគ្មានបុណ្យអ្វីសោះបែរជាមិនបានរៀនទៅវិញ
ដោយសារមានភ្លៀងត្រូវនិងសាលាដំបូលធ្លុះធ្លាយហើយប្រក់មេឃមួយអន្លើរផងនោះ
អ្វីដែលរំខានដល់ការសិក្សាមិនអាចបំភ្លេចបាននោះគឺ
ដើមឈើក្នុងទីធ្លាសាលាដ៏ធំស្គុមស្គៃមានសត្វអង្រ្កង
និងស្រមោចក្រហម(ស្រមោចយួន)
ខាំពេលដែលដីចាប់ផ្តើមជោគជាំដោយទឹកភ្លៀង។
ជាពិសេសទៅទៀតនោះគឺការសិក្សាចល័ត
ដោយសិស្សច្រើនពេកកន្លែងរៀនមិនគ្រប់គ្នា
លោកគ្រូបានចាត់វិធានការយកដើមឈើធ្វើសាលាតែម្ដង
ពេលព្រឹករៀនក្រោមដើមឈើណាដែលបាំងពន្លឺថ្ងៃ
លុះពេលដែលពន្លឺថ្ងៃក្ដៅដល់ទើបនាំគ្នារត់ដូរដើមឈើមួយទៀត
ការឈឺចាប់របស់សិស្ស
និងគ្រូគឺនៅចាប់ផ្តើម
និងចុងរដូវវស្សា
ការណារដូវវស្សាតែងតែមានភ្លៀងធ្លាក់
ដូច្នេះការសិក្សាគឺតែងតែមានឧបសគ្គមករារាំងជានិច្ចកាល។
ការសិក្សាបែបនេះ
គឺប្រឈមនិងការពិបាកយ៉ាងខ្លាំង
ហើយចំនេះដឹងដែលទទួលបានពីការបង្ហាត់បង្រៀន
របស់លោកគ្រូអ្នកគ្រូវិញក៏មានកំរិតទាបនៅឡើយ
ពីព្រោះមានរឿងរំខានច្រើនពេក
មិនដូចកូនគេដែលបានសិក្សាសាលាល្អៗ
គេទទួលបានទាំងការរៀនសូត្រ
និងទទួលបានទាំងភាពស្ងប់ស្ងាត់
ជាពិសេសចំនេះដឹងគេគឺ
បានទទួលយ៉ាងល្អពីសំណាក់លោកគ្រូអ្នកគ្រូ
។
ដោយសារមូលហេតុទាំងអស់នេះហើយទើបការសិក្សារបស់កូនអ្នកជនបទមានកំរិតទាបជាងកូនអ្នកទីក្រុង
បើប្រៀបពីការងារវិញគឺចាញ់ដាច់
និងអ្នកទីក្រុង
ដោយហេតុថានៅទីជនបទ
បើមិនបានរៀនសូត្រគឺមានតែស្រែចំការទេ
ដែលទទួលស្វាគមន៍
ពីព្រោះកត្តាខាងលើនេះហើយដែលធ្វើឲ្យពួកគាត់មិនបានចូលសាលា
មូលហេតុគឺមានតែមួយគត់គ្មានសាលា
បើនៅទីក្រុងវិញសាលាគេក៏សំបូរ
ការងារក៏សំបូរគេមានអ្វីគ្រប់យ៉ាងទាំងអស់
ហើយគេបានរៀនសូត្រជ្រៅជ្រះមានចំនេះដឹងនិងសមត្ថភាពពេញខ្លួន
ហើយអនាគតគេក៏ល្អទៀត។
នេះគ្រាន់តែទុកតូចមួយដែលខ្ញុំបានមើលឃើញកាលពី៨
ទៅ៩ឆ្នាំមុន។
សូម្បីតែពេលដែលខ្ញុំបានបន្តការសិក្សានៅទីក្រុងសព្វថ្ងៃផង
នៅតែទីក្រុង
មិនមាននៅខ្វះអាគារសិក្សារហូតដល់៣៦ស្មើរនឹង
៣៧០បន្ទប់
ដែលអាគារទាំងនោះសម្បូរបែបជាងនៅជនបទ។
ចុះទម្រាំនៅជនបទតើអាគារប៉ុន្មានខ្នងដែលកំពុងខ្វះខាត
និងត្រូវការប្រញាប់សម្រាប់ផ្តល់ចំណេះដឹងដល់អ្នកជនបទ។
ចំណែកឯគ្រូបង្រៀនវិញដែលអ្នកផ្ទេរចំណេះជូនកូនអ្នកជនបទ
ក៏កាន់តែខ្វះទៅទៀត។
ឆ្លៀតក្នុងឱកាសនេះ
ទោះបីតំបន់ជនបទបានអភិវឌ្ឍន៍អស់រយៈពេល១០ឆ្នាំ
ហើយក៏ដោយ
ក៏បញ្ហាទាំងអស់នៅមិនទាន់បានប្រែប្រួលឲ្យមានអ្វីដែលកត់សម្គាល់នៅឡើយទេ។
ខ្ញុំសូមអំពាវនាវឲ្យអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល
និងរដ្ឋាភិបាលចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមក្នុងតំបន់ជនបទ
ជាពិសេសមន្រី្តអប់រំក្នុងតំបន់នោះផងដែរ។
ដូចនេះយើងទាំងអស់គ្នា
ជាពិសេសប្រជាជននៅតាមជនបទ
ត្រូវខិតខំស្វះស្វែងធ្វើយ៉ាងណាត្រូវបញ្ជូនកូនឲ្យទៅរៀនឲ្យបានគ្រប់ៗគ្នា
ដើម្បីបឺតជញ្ជក់យកចំនេះវិជ្ជា
ក៏ដូចជាជំនាញផ្សេងៗឲ្យបានគ្រប់ៗគ្នា
ដើម្បីយកចំនេះដឹងនិងជំនាញទាំងអស់នោះមកអភិវឌ្ឍខ្លួន
ក្រុមគ្រួសារ សង្គម
និងប្រទេសជាតិឲ្យបានរីកចំរើន
និងមានសុភមង្គលគ្រប់ៗគ្នា
កុំឲ្យចាញ់កូនអ្នកទីក្រុង
បើគេធ្វើបានយើងក៏ធ្វើបានទាំងអស់ដែរ
ឲ្យតែសង្គមចូលចិត្ត
និងច្បាប់លើកលែង៕
ស្ងាម
ក្រឹម
Sngam
kroem