Monday, 05 December 2011 12:01 មាស រ័ត្ន
សិល្បៈចម្រៀងប្រឺននេះ មានទម្រង់សម្តែងប្រហាក់ប្រហែលនឹងចម្រៀងឡាំឡាវរបស់ជនជាតិឡាវដែរ គឺប្រើប្រាស់ឧបករណ៍គែនដូចគ្នា។ អ្នកផ្លុំគែនឈរនៅកណ្តាល ចំណែកអ្នកសម្តែងមានស្រីម្នាក់ប្រុសម្នាក់ ច្រៀងផង រាំផង ឈរនៅអមសងខាង។
លោកយឹង យន បានឲ្យដឹងថា៖ «គេមិនដឹងថា ចម្រៀងប្រឺននេះចាប់មានកំណើតពីពេលណានោះទេ ប៉ុន្តែគេឃើញមានរូបគែនចារនៅលើស្គរមហោសិក ដែលមានអាយុ៣០០ឆ្នាំមុនគ្រិស្តសករាជ។ ដូច្នេះយើងអាចនិយាយថា ចម្រៀងគែននេះ មានអាយុកាលយូរលង់ណាស់មកហើយ»។ នៅក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ ដែលលោក យឹង យន ស្រាវជ្រៀវរកឃើញ គឺមានតែមួយក្រុមគត់ ដែលដឹកនាំដោយលោក ម៉ុន ហៃ អាចសម្តែងចម្រៀងប្រឺននេះបាន។
លោកម៉ុន ហៃ វ័យ៥៦ឆ្នាំ រស់នៅ ភូមិក្រសាំង សង្កាត់បុស្បវូ ស្រុកសំរោង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ បានរៀនសិល្បៈប្រឺននេះពីដូនតារបស់គាត់ ប៉ុន្តែអ្នកទាំងនោះបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតអស់ទៅហើយ។
លោកបន្តថា៖ «នៅភូមិរបស់យើង គេហៅចម្រៀងនេះថា ប្រឺនកន្ទោលអូក មូលហេតុគេឃើញថា មានប្រើប្រាស់តែឧបករណ៍ភ្លេងទោលតែមួយគត់ គឺគែននេះតែម្តង។ ពាក្យថាប្រឺននេះ គឺពាក្យខ្មែរសួយ ដែលប្រែជាភាសាខ្មែរថា រីករាយ វាមិនមែនជាពាក្យថៃអ្វីនោះទេ»។
ពីសម័យដើម នៅតាមទីជនបទពុំមានធុងបាស់ ឬ អកកេះអ្វីទេ ម្លោះហើយក្រុមតន្រ្តីប្រឺន គឺពេញនិយមនៅក្នុងពិធីបុណ្យកឋិនទាន បុណ្យខ្មោច ចូលឆ្នាំ ឆ្លងសាលា និង បុណ្យផ្សេងៗ ប៉ុន្តែលោកម៉ុន ហៃ កម្រឃើញគេយកទៅសម្តែងក្នុងពិធីមង្គលការណាស់។
ក្រោយពីសិល្បករច្រៀងប្រឺនជាច្រើនបានស្លាប់បាត់បង់អស់ លោក ម៉ុន ហៃ បានរៀនផ្លុំគែនដោយខ្លួនឯង ពីព្រោះពីដើមឡើយ គាត់ចេះតែច្រៀងទេ។ ប៉ុន្តែសំណាងល្អ គាត់ក៏បានជួបនឹងលោកតា សំ គង្គា រស់នៅភូមិទំនប់ថ្មី ឃុំបេង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ ចម្ងាយប្រមាណជា២០គីឡូម៉ែត្រពីផ្ទះរបស់គាត់ ចេះចម្រៀងប្រឺននេះដែរ។ គាត់ទាំងពីរបានរួមគ្នាបង្កើតជាក្រុមតន្ត្រីប្រឺន ដែលមានសេសសល់តែមួយគត់ក្នុងស្រុកខ្មែរនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
លោកសំ គង្គា អាយុ៥២ ឆ្នាំ បានរៀនចម្រៀងប្រឺននេះ ពីបងប្រុសរបស់គាត់ កាលពីគាត់មានអាយុ១១ឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែបងប្រុសរបស់គាត់ដែលចេះផ្នែកប្រឺនយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញនោះ បានស្លាប់ក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមបាត់ទៅហើយ។ លោកសំ គង្គា និយាយថា៖ «យើងអាចសម្តែង វាជាមួយនឹងបទប្រឺនរបស់វាផ្ទាល់ក៏បាន ជាមួយនឹងបទពពេចជៀប ក្រវាន់សៀមរាប បទសារ៉ាវ៉ាន់ បទអុំទូក និង បទចម្រៀងប្រពៃណីឯទៀតក៏បាន»។
លោកជ័យមង្គល សុខចិត្រស្រី ប្រធានសមាគមអភិរក្សវប្បធម៌ខ្មែរខេត្តសុរិន ប្រទេសថៃ ដែលជាអ្នកជួយឧបត្ថម្ភផ្នែកឧបករណ៍ភ្លេង ដោយនាំយកគែនពីជនជាតិឡាវនៅស្រុកថៃ មកឲ្យសិល្បករទាំងពីរ ហើយចង់ឃើញសិល្ប:ប្រពៃណីមួយនេះនៅរស់រានមានជីវិតរហូត។
លោកបាននិយាយថា៖ «នៅខេត្តសុរិន មានលោកតា លោកយាយចាស់ៗខ្លះ ចេះច្រៀងប្រឺនដែរ ប៉ុន្តែចម្រៀងនេះ ក៏ប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាបាត់បង់ដែរ។ សុរិនមានបញ្ហារបស់វា គឺផ្នែកភាសា។ រឿងផ្លុំមិនមែនជាបញ្ហាទេ ប៉ុន្តែការបាត់បង់ភាសាកំណើតជាបញ្ហាចម្បង។ ពេលគេបាត់បង់ភាសាខ្មែរហើយ ធ្វើម្តេចគេអាចច្រៀងប្រឺនហ្នឹងបានទៀត។ យើងគួរតែបម្រុង ក្រុមតន្ត្រីប្រឺនឲ្យមានពីរ ឡើងទៅ។ ប្រសិនបើមួយបាត់បង់ យើងនៅសល់មួយទៀត»។ យើងគួរតែចាប់ផ្តើមអភិរក្សពីខេត្តឧត្តរមានជ័យនេះទៅ»។
លោកជ័យមង្គលចង់ឲ្យបណ្តាស្ថាប័នផ្សេងៗព្យាយាមជួយដល់លោកគ្រូ ដែល នៅចេះចាំចម្រៀងប្រឺនក្តី ឬកន្ទ្រឹមក្តី រស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ ឬស្រុកថៃ ឲ្យគាត់បានផ្ទេរចំណេះរបស់គាត់ទៅដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ មុននឹងពួកគាត់លាចាកពីលោកនេះទៅ។
លោកបន្តថា៖«បើយើងមិនជួយជ្រោមជ្រែងទេ នៅពេលអស់លោកអ៊ំទាំងនោះទៅ យើងមិនបាច់មកតាមរករៀនទេ។ ទោះបីយើងថតវីដេអូរទុក ហើយយកមករៀនតាម ក៏មិនដូចយើងរៀនផ្ទាល់ជាមួយនឹងពួកគាត់ដែរ»៕